Vipassana - wat is het en waarom zou je het doen? - Happy with Yoga (2024)

Vipassana meditatie is een van de oudste meditatievormen, ontstaan in India. De focus van deze meditatietechniek ligt op zelfobservatie, het loslaten van oordelen en het ervaren van stilte en in het nu aanwezig zijn.

De vipassana techniek is simpel, maar het daadwerkelijk toepassen en het echt diep kunnen ervaren van de effecten is behoorlijk uitdagend.

In deze blog vertel ik, Jorine, meer over vipassana meditatie. Je leest ook over mijn ervaringen met (2 keer!) 10 dagen lang niet praten, geen oogcontact, geen avondeten en dagenlang in kleermakerszit op de grond zitten…

“There is only one place to find real peace, real harmony. That place is within.” – Dr. S. N. Goenka

Vipassana meditatie, waarom zou je dat doen?

Het doel van Vipassana meditatie is het zuiveren van de geest en het genezen van het menselijk lijden met als resultaat volledige bevrijding.

Daarbij zorgt het voor een diepe verbinding tussen lichaam en geest. Je leert om gelukkig en evenwichtig te zijn, los van de omstandigheden.

Hierdoor kun je beter met spanningen en ups-and-downs om gaan. Je kunt het leven beter aan, wat het ook brengt en je zal je daardoor gelukkiger voelen! Dat klinkt goed toch?!

Je moet er echter wel wat voor doen ;).

Om echte diepgang te vinden en de techniek op een juiste manier aan te leren, wordt bij een aantal vipassana stromingen een cursus van 10 dagen gegeven. Waarbij je dus 10 dagen lang mediteert. In stilte.

Toen ik vrienden en familie vertelde dat ik dit ging doen, waren de gesprekken dan ook ongeveer alsvolgt:

“Je gaat wát doen?”

“10 dagen mediteren. In stilte”

“Oké. Maar… waarom?”

Tja, daar vraag je me wat.

Tien dagen lang in stilte doorbrengen en de hele dag mediteren, waarom wilde ik dat eigenlijk? Waarom zou iemand dat überhaupt eigenlijk willen? Dat is toch helemaal niet leuk? En heel zwaar? Nee, leuk vond ik het inderdaad niet en ja, ik vond het absoluut zwaar. Tegelijkertijd kijk ik erop terug als een van de meest bijzondere, inspirerende en krachtgevende ervaringen van m’n leven. Sterker nog, ik vond het zo bijzonder dat ik een jaar later besloot om me nog een keer 10 dagen te committeren!– Jorine

Wat is vipassana?

Vipassana meditatie is een inzichtmeditatie en het is een manier van zelftransformatie door zelfobservatie. Vipassana betekent ‘inzicht’ of ‘de dingen zien zoals ze echt zijn’. Het wordt ook wel omschreven als de kunst van het leven.

“Vipassana is the art of living. Not the art of escaping.” – Dr. S. N. Goenka

Hoe werkt een vipassana?

De vipassana techniek zelf is heel simpel, het enige wat je doet is jezelf observeren terwijl je stil zit. Het is vergelijkbaar met een bodyscan Je bent met je aandacht bij je gevoelens en gedachten en je doet je best om niet te oordelen.

Dus in plaats van ‘Au, wat irritant die rugpijn. Is het al bijna tijd om te pauzeren?’ (dat dacht ik persoonlijk vrij vaak, moet ik bekennen), zou je bijvoorbeeld ook kunnen denken ‘Er is pijn. Alles komt en gaat. Ik ben waar ik ben.’

Dat maakt de gedachte neutraler en minder negatief, waardoor je het beter kunt accepteren en er misschien uiteindelijk ook wel minder last van hebt.

Vipassana gaat net zoals andere meditatietechnieken niet over het hebben van ‘geen gedachten’ of ‘niet mogen denken’. We denken namelijk allemaal. Heel erg veel en vaak. Alleen zijn we ons daar vaak helemaal niet bewust van.

Door je gedachten en ook je lichaam en emoties te observeren, leer je jezelf beter te begrijpen. Je leert je niet zo druk te maken om dingen die je toch niet kunt veranderen.

Nou klinkt het in theorie misschien simpel, in de praktijk is het echt heel erg hard werken. Vipassana is echt iets wat je doet voor jezelf, niemand anders kan het voor je doen.

Om de techniek te leren en de voordelen hiervan te kunnen ervaren is het in de Goenka stroming ‘verplicht’ om een 10-daagse cursus te doen.

“When a problem arises in daily life, take a few moments to observe your sensations with a balanced mind. When the mind is calm and balanced, whatever decision you make will be a good one. When the mind is unbalanced, any decision you make will be a reaction. You must learn to change the pattern of life from negative reaction to positive action.” – Dr. S. N. Goenka

Gedragscodes?

Er zijn nogal wat regels waaraan je je committeert, indien je besluit deel te nemen aan een 10daagse vipassana. Zoals o.a.:

• Geen muziek luisteren
• Niet lezen
• Niet schrijven
• Niet sporten
• Geen contact met mede-mediteerders

Klinkt allemaal streng en dat is het ook wel, maar het is echt met een reden. Doordat je al die afleidingen niet hebt en er niks anders te doen is, word je genoodzaakt om je op jezelf te focussen.

Zo kun je de vipassana techniek 10 dagen lang onafgebroken oefenen en kun je uiteindelijk ook de resultaten ervan ervaren.

Wil je zelf aan de slag, maar zie je een vipassana cursus niet direct zitten? Een mindfulness cursus is een heel mooi begin. Op de HWY Academy vind je een toegankelijke online mindfulness cursus die je vanuit huis kunt doen.

Hoe ziet een vipassana dag eruit?

Hoe een dag tijdens een vipassana cursus eruit ziet, hangt er natuurlijk vanaf waar je de cursus doet. Als je de cursus via Dhamma.org doet, de wereldwijde organisatie opgezet door Goenka, dan is de opzet altijd alsvolgt:

• 4.00 uur – opstaan (je wordt gewekt met een gong/bel)
• 4.30 – 6.30 uur: meditatie
• 06.30 – 08.00 uur: ontbijt
• 08.00 – 09.00 uur: meditatie
• 09.00 – 11.00 uur: meditatie
• 11.00 – 12.00 uur: lunch
• 12.00 – 13.00 uur: rust en vragenuurtje docent
• 13.00 – 14.30 uur: meditatie
• 14.30 – 15.30 uur: meditatie
• 15.30 – 17.00 uur: meditatie
• 17.00 – 18.00 uur: avondsnack/thee*
• 18.00 – 19.00 uur: meditatie
• 19.00 – 20.15 uur: discourse/les
• 20.15 – 21.00 uur: meditatie
• 21.00 – 21.30 uur: vragentijd
• 21.30 uur: slapen

Best heftig hè? Nou is het wel zo dat je meestal gerust even een pauze kan nemen zodat je je benen kan strekken of een glaasje water kan drinken. Je doet de cursus voor jezelf en niemand kent jouw lichaam beter dan jijzelf.

Het is dus wel erg belangrijk dat je op je eigen grenzen let en naar jouw eigen lichaam luistert.

Om 19.00 uur is er een lezing (discourse) op film of audio waarin de techniek en achtergrond wordt uitgelegd. Zelf vond ik die lezingen heel inspirerend en daar haalde ik weer nieuwe kracht uit om door te zetten. Wanneer je kiest voor de Engelse taal, krijg je de lezing op video te zien en dan zie je Goenka zelf. Dat voegt echt veel toe aan de ervaring. – Jorine

*Wanneer je de eerste keer een 10 daagse doet, mag je als avondsnack fruit eten. Als je daarna besluit de 10 daagse nog een keer te doen, dan committeer je je aan vasten na 12u s middags. Je eet dan dus slechts ontbijt en lunch.

Overigens, als je een klein inkijkje wil in de vipassana techniek, dan is deze documentaire de moeite waard om te kijken. Het gaat over vipassana cursussen die gegeven zijn in gevangenissen.

Ervaringen met vipassana meditatie

Jorine: De Goenka methode is echt intensief en uitdagend en tegelijkertijd zo ontzettend mooi en bijzonder. Ik heb beide keren flink gekampt met allerlei fysieke klachten tijdens het lange en vele zitten en vond het heel pittig. Tegelijkertijd merkte ik dat, wanneer ik de fysieke klachten kon laten, ze kon accepteren, er met neutrale ogen naar kon kijken, dat ze verdwenen. Voor mij liet dat zo duidelijk zien hoe de mind en lichaam met elkaar verbonden zijn. Ik heb me, naast de bevallingen van mijn twee zoons, nooit zo diep verbonden gevoeld met mezelf en de wereld om me heen, als vlak na een vipassana cursus. Echt ontzettend bijzonder. Dat gevoel daarna ook vasthouden? Ja, daar werk ik nog aan… 😉

Conclusie

Vipassana meditatie is een simpele, duidelijke techniek, die in principe voor iedereen te praktiseren is.

Als je een 10 daagse cursus wil doen, is het goed om voor ogen te houden dat dit behoorlijk uitdagend kan zijn, maar als je je er toe kunt zetten om 10 dagen vol te houden, te luisteren, hard te werken en de instructies op te volgen dan zul je absoluut de voordelen van de techniek ervaren.

Hoe je de voordelen precies ervaart, is voor iedereen anders, maar ik weet zeker dat je je heel erg krachtig zal voelen als je het afgerond hebt! Voor mij was het in ieder geval een echte eye-opener.

Vraag en antwoord

Voor wie is vipassana meditatie geschikt?

In feite kan iedereen die redelijk fysiek en geestelijk gezond is, deze techniek beoefenen. Het is geen geloof, filosofie, religie of vlucht van de werkelijkheid.

Het is belangrijk dat je echt intrinsiek voelt dat je dit wil doen. Je bent nieuwsgierig en gemotiveerd en je ziet het als een mooie uitdaging om jezelf verder te ontwikkelen. Je voelt dat je dit aan wil gaan.

Daarnaast moet je bereid zijn om je aan de gedragscodes te houden en de volledige 10 dagen vol te houden.

Er zijn ook mildere ‘retraites’ te vinden waar je vipassana kunt beoefenen. Daar zijn de regels minder strikt, is er meer afwisseling en is het over het algemeen wat zachter.

Hoeveel kost een 10 daagse vipassana meditatie?

Een 10 daagse vipassana is gratis. Echt waar. Je betaalt namelijk niet vooraf, maar achteraf en je betaalt wat jij het waard vindt.

Dit concept heet Dana, oftewel een donatie, een vrijwillige gift. Alle cursussen van de Dhamma organisatie worden volledig gerund op donatiebasis.

Diegene die een cursus gedaan hebben, de voordelen hebben ervaren en anderen ook die mogelijkheid willen geven, doen aan het einde van de cursus een gift.

Leraren, assistenten en medewerkers werken daar allemaal op vrijwillige basis.

Waar kun je vipassana meditatie beoefenen?

Over de hele wereld zijn locaties waar de 10 daagse vipassana cursussen worden gegeven. Op ww.dhamma.org vind je alle locaties.

Natuurlijk zijn er ook vipassana meditaties op andere locaties te vinden. Zelf heb ik goede ervaringen met milde vipassana retraites bij de Kleine Maanhoeve.

Dit blog is een bijdrage van Jorine van Jorinekuilman.nl